Monchosoft

Petrus Michael Carbonellus Regius
Archivarius Gabrieli cognomento Vilell
presbytero multum venerabili P. S. D. Effagitasti saepe numero vir
integerrime ut ea quae ex codicibus antiquis de miraculo tibiae
Martini Regis Aragonum vernacula lingua
sumpsisti in latinum traducerem etiam adderem quae de
Sancti Severi Barcinonensis Episcopi vita invenire
potuissem ego vero quamvis ab humanitatis studiis distractus cum ob
occupationes Regii Archivi tum ingravescente aetate quando
quidem octavum et septuagesimum annum notus sum id
recusare potuissem tamen ut tuae morem geram voluntati quam mihi
provinciam demandasti aggressus suum. Accipe proinde vir suavissime
hunc Regem Martinum (ut in codicibus antiquis legimus) fuisse
aegrotum plagam in tibia habentem adeo ut omnes
moriturum existimarent. Qua propter medicos physicos et
chirurgos (N. del A. (1) Chirurgus et Chirurgicus utrumque
dici potest.) omnes in urbe Barcinona eo tunc domos
foventes ad tibiam curandam accersiri jussit. Qui in dies
magis atque magis intendentes pro Regis tibia curanda
senectuteque detardanda nullum aliud antidotum repperere nisi
hoc unum duntaxat scilicet quod tibia praescinderetur ne ignis
in tibia jam accensus totum Regis corpus adolesceret. Hoc
itaque remedium eidem Martino Regi in regio palacio majori
praefate urbis sic aegroti existenti ii medici physici et chirurci
maxima cum tristitia et cordis dolore retulerunt et ad tibiam
scindendam diem crastinam assignarunt. Ea quidem relatione facta Rex
ipse Martinus prospiciens in tam parva temporis morula tibiam
scindendam totam supervenientem noctem insomnem et lachrymis
et singultibus agebat et propterea maxima devotione permotus Sanctum
Severum nostrae urbis Barcinonensis Pastorem gloriosum
invocare et reclamare satagebat sic genibus mentis flexis orans. « O
beatissime Severe obsecro intercedas pro hac mea infirmitate
ad dominum nostrum Jesum-Christum quem suppliciter oro ut ab ea
curatus evadam nam voveo me operam daturum quod corpus tuum apud
caenobium Sancti Cucufatis nunc reconditum in huius
urbis Barcinonensis Ecclesiam (ubi jam sub tuo nomine
constructa est capella) honorificentius transferatur et custodiatur
in eum.» Tandem die ultimo assignato ad tibiam praescindendam
ipse Rex Martinus qui per prius noctes insomnes faciebat circa
horam intempestam illius diei assignati in somno seu in extasi vidit
beatum Severum Antistitem memoratum quem tanti
faciebat et reclamabat Episcopalibus vestibus indutum mitramque in
capite portantem luminariis per multis curuscantem qui remotis a
tibia fasciis et medelis factoque super tibia cru+cis
signo e vestigio disparuit. Rex vero Martinus a somno
expergefactus continuo voce sonora et ingenti gaudio in haec
prorumpens verba ait. « O vos fideles custodes hic vigilantes venite
huc cum lumine et videbitis tibiam meam per Sanctum Severum
curatam. Quippe qui sua pietate et potestate a Deo collata me
indignum peccatorem exaudivit. » Tunc omnes ibidem vigilantes cum
çaereis et
candelis venientes tibiamque discooperientes jam bene
curatam reppererunt quemadmodum Rex ipse praedixerat et
gavisi sunt gaudio magno. Medici autem physici et
chirurgici aurora rubescente diei assignationis cum ferris
aliisque apparatibus ad Regis cameram adventantes et miraculum
grande audientes ilico dixerunt «date lumen» lumineque dato tibiam
reviserunt el bene curatam repperere et sic jubilantes et immensas
gratias Summo Deo et beato Severo facientes osculatisque
manibus ipsius Regis ad edes suas rediere. Ceterum Rex
Martinus cupiens translationem faciendam (ut voverat) de corpore
beati Severi bulla jam habita a Summo Pontifice pro ipsa
translatione ut praedicitur facienda et ut Abbas et conventus
memorati caenobii
Sancti Cucufatis quicquam commodi pro ipsius corporis
traditione assequerentur civitem criminalemque jurisdictionem
castrorum villarum oppidorum et locorum eiusdem caenobii
ad Reges Aragonum et comites Barchinone pertinentes
nonullis adjectis conditionibus eis donavit quemadmodum de hac
donatione (ubi ipsa translatio expresse enarratur) liquido constat
instrumento publico die secundo mensis augusti anno salutis
millessimo quadringentesimo quinto confecto et in quodam ex
regestis Regii Archivi Barcinone exarato. (N. del E. Hemos
creído conveniente publicar este documento después de las dos
cartas de Carbonell.) Deinde ipsa translacio sanctissimi corporis
beati Severi faelicissimi Praesulis huius urbis Barcinone acta
fuit die quarto mensis augusti anno salutis M. quadringentesimo
quinto. Cuius festum translationis in Ecclesia Barcinonensi
colitur primo die dominico augusti vel ultimo
dominico julii eiusque martyrium VI novembris. (1) Pro qua
quidem translatione prius facta fuit: scilicet die tertio proximo
dictorum mensis et anni devota et pereximia processio recedens ab
Ecclesia Barcinonense iterque faciens ad caenobium Sancti Cucufatis
Vallensis quam sequebatur Martinus Aragonum et Martinus
Siciliae eius filius reges etiam episcopi abbates
canonici presbyteri et clerici duces comites milites cives magnaque
vivorum et mulierum caterva. Et postquam ad ipsum caenobium
applicuere praefatum Corpus Sacratissimum acceperunt per multisque
cereis et luminariis atque funerum pompa (ut est de more) ab eodem
caenobio (in quo pernoctarunt) sequenti die discesserunt et fessi (2)
sed non defatigati ad Barcinonensem Ecclesiam rediere ubi missa
major seu alta ac sermo cum organo musicorum quorum
cantus et caetere solemnitates exvoto celebratae fuere
recondito proprius Severi corpore cum XVIII clavis sui
martyrii infrascripti in quadam urna posita ad latus
dextrum retabuli Sanctae Crucis Ecclesiae
Barcinonensis.

N. del A. (1) Nota quod festum martirii Sancti
Severi colitur anno quolibet VI novembris et eius corpus ut infra
scribitur fuit positum una cum XVIII clavis sui martyrii in quadam
urna sita ad latus dexterum retabuli Sancte Crucis Sedis
Barcinonensis. Postea autem die primo eius festi post vesperos
clerici ipsius Sedis cum Episcopo magna cum processione et
luminariis accipiunt eius urnam et in girum Sedis euntes illam supra
altare eius capelle locant ubi moratur per dies octo. Et die octavo
cum magna processione et luminariis de ipso altari illam capiunt et
in eius loco reponunt. N. del A. (2) Nota: quod erant fessi sed non
defatigati.

Praeterea ne vita beati Severi memoria excidat
scire te velim mi Gabriel charissime quod hic Severus lanificii
sive textoris lanae officio utebatur eratque Barcinona
ortus et christianorum conjugum filius beneque moratus ac conjugatus
(N. del A. (1) Nota: quod hoc tempore ecclesiastici uxores
ducebant. ) nam illo tempore ecclesiastici uxores ducebant et cum
uxore et unica filia vitam agebat. Accidit autem eo tempore
Barcinonam urbem pastore carere quandoquidem pastor illius
mortem obiisset cuius quidem pastoris eleccio (non ut nunc) sed per
Spiritum Sanctum ut columbam çelestem
apparentem fiebat orationibus Episcoporum praemissis et quum pro ipsa
electione visenda jam populi multitudo ad Ecclesiam convenisset
Severus ab uxore licentiam petiit ad Ecclesiam eundi et columbae
miraculum spectandi uxor vero ipsum redarguens respondebat quod talis
visio ad eum non pertinebat sed potius foret ut in suo laboraret
officio et ab illo non discederet nam sive iret sive non in Episcopum
non eligeretur. Cumque Severus impportune instaret se ad Episcopi
electionem iturum uxor furibunda respondens nunc ridiculo missa
faciamus prophetavit ironice dicens «qua hora illuc perveneritis
super caput vestrum columba resedebit. » Veniens ergo Severus
ad Barcinonensem Ecclesiam vilibusque vestibus ut pauper
indutus inter alios de populo ibidem existentes apparere non audens
post valvas Ecclesiae latitabat et columbae adventum
expectabat quae orationibus Episcoporum devote ad Deum et cum
lachrymis fusis per unam ex fenestris Ecclesiae solitam ingrediens et
per eandem Ecclesiam circumvolans super caput Severi latitantis
resedit. Qui (ut territus) eam ab se repelleret et illa iterum ad
Severem rediit et in eius vertice resedit ac requievit. Tunc ab
Episcopis in Episcopali cathedra ut est de more locatur
et Episcopus consecratur. Qui dum esset idiota et litterarum
ignarus divina inspiratione Apostolorum exemplo sacris litteris
repente imbutus non modo divina misteria el Pontificis officia
exercebat sed etiam predicator egregius factus oves suas Christi
divino salutifero sermone et vitae suae sanctitate mirum in modum
docebat et quamplurimis miraculis coruscabat. Effectum est paulo post
quod dum ipse Severus in Ecclesia Barcinonensi missam celebraret
subdiacono Epistolam legente in Spiritu rapitur. Et completa lectione
post moram aliquam a ministris excitatur quippe qui erectus ipsos
ministros apprime redarguit dicens parcat vobis Deus quare me
excitasti nam scire vos velim me exequiis illius Sancti Geminiani
Mutinensis Episcopi nuper defuncti interfuisse et eius animam Christo
Jesu commendasse ac eius corpus in tumulo collocasse. Hisque dictis
missam celebrare continuavit. Cives vero Barcinonenses hesitantes ne
hoc miraculum in cassum veritatem contineret qui jam illius diem et
horam annotaverant ad Urbem Mutinensem sitam justa
Bononiam nuncios miserunt et omnia et singula ut hic noster
Severus praedixerat secuta invenerunt et retulerunt. Fertur etiam de
hoc nostro beatissimo Severo quod non modo se fuisse sanctae
honestaeque conversationis sed etiam aliis quamplurimis in exemplum
et recti vivendi normam inter quos in edibus suis Eraclianum virum
Sanctum Pesauriensem Episcopum a cunabulis educavit qui postquam
Ecclesiam sibi comissam foeliciter gubernasset plenus sanctitate
beato fine quievit. At ubi scripturus sum miracula per Sanctum
Severum facta me adhuc continere non possum quin imprimis miraculum
mihi secutum inscribam quodque fuit paulo ante noctem intempestam
diei festi Sanctorum Petri et Pauli apostolorum mensis
junii anni salutis infrascripti millessimi quingentesimi duodecimi
corrigendo hanc epistolam in codice mearum epistolarum insertam
eique addendo miraculum proxime scriptum accidit quod somnus me
rapuit scribendo sic quod candela que in candelabro
ardebat cecidit cum codice super papyrum epistolae ipseque
continuo experge factus a somno vidi eam papyrum flamentem ex
lumine candelae et perterritus clamitavi «Sanctum Severum»
ut ab ipso incendio epistolam liberaret abjiciens in
terram papyrum sic incensam una cum codice et ea suffocata
ipsius papyri flamma ad larem sine lumine cucurri. Susceptoque
inde lumine regressus sum ad locum ubi epistolam cum codice dimiseram
et repperi eam ita lantam et mundam sicuti erat priusquam lumen eam
accendisset. Quo miraculo viso genibus flexis domino
Deo et sancto Severo gratias egi et ago ingentes oratione
dominica mediante meque semper dicente «O beate Severe
sis semper mecum et ora pro me peccatore. » Procesu vero temporis
defunctaque Severi uxore eorum filia diem clausit extremum et quum
illius exequias Severus celebrasset corpus que filiae juxta matris
corpus poni decrevisset apertoque illius sepulchro visus fuit locus
ita exiquus quod corpus filiae ibidem collocari minime poterat. Hoc
quidem Severo nuntiato ipse Severus ad locum iter arripuit et eidem
uxori (ut filie locum daret) mandavit. Et continuo corpus uxoris quod
supinum erat in latus secessit et filiae locum dimisit que ibidem
cunctis stupentibus et spectantibus juxta matrem fuit deposita. In
super accipe aliud miraculum. Quum quidam pater familias infirmus
lecto decumberet et jam in extremis laborans ad se vocari fecisset
Severum ut eum de confessione audiret ipse quidem Severus inputanda
vinea (quam unicam habebat) laborabat Nunciis (ut se antecederent)
respondisset et postea tempus veniendi aliquantis per
distulisset veniens ad aegrotum eum repperit jam defunctum quod ille
cernens ilico contremuit magnisque vocibus se interfectorem illius
clamare çepit.
Quumque corpus defuncti lamentari et in terram capud contundere non
cessaret repente qui defunctus fuerat animam recepit et in pedes se
erexit quod omnibus ibidem existentibus admirationi fuit laudantibus
omnipotentem Deum et benedicentibus qui tam Sanctum pastorem huic
urbi Barcinonensi donaverat. Item aliud miraculum accipe
divino nutu per motus Severus fugam arripiens aburbe Barcinona
ad castellum Octoviani situm juxta caenobium
Sancti Cucufatis Valensis ne ab Satellitibus
Daciani captioni daretur insperato invenit in rure quendam
rusticum christianum fabas seminantem Emiterium
nomine vulgo Medi. Cui se dixisse fertur. « O bone vir si
quis te rogaverit vidistis Severum per hanc viam fugientem dicito
vidi modo quando has fabas seminabam.» Venerunt
hoc dicto Satellites Daciani dicentes rustico «est ne
morula multa qua Severus hinc transivit. » Respondit rusticus «modo
quando hic fabas seminabam. » Et illico fabae
que illo die seminatae fuere visae sunt floridae et ad grana
emittenda proximae. (N. del E. (1) De este milagro nació
indudablemente la máxima tan usada y seguida de
los labradores de este Principado “Per Sant Sever faves á fer.
” ) Qui Daciani Satellites credentes ipsum rusticum
ridiculose respondisse in illum indignati captum ad predictum
castellum duxerunt. Qui illuc tractus quum idolum adorare contemneret
juxta judicis sive Pretoris sententiam fustibus caesus
martyrio coronatur. Sed priusquam ad Severi martyrium
veniamus qui et quot fuerunt Episcopi Barcinonenses ante ipsum
Severum libet mihi numerare. Primus quidem
Barcinonensis Episcopus fuit post domini nostri Jesu Christi
passionem THEODOSIUS. Et obiit anno domini tricesimo tercio
Octaviano Augusto imperante. Secundus vero Barcinonensis
Episcopus fuit VICTOR obiit XVIII calendas maii anno domini
quadragesimo secundo imperante praefato Octaviano Augusto
Christianos insequente.
Tertius Barcinonensis Episcopus fuit ETIUS. Obiit XIX calendas
septembris anno Domini quinquagesimo tertio Octoviano Augusto
etiam imperante. Quartus Barcinonensis Episcopus fuit DEOTICUS.
Obiit XVIII calendas januarii anno Domini sexagesimo Octoviano
Augusto etiam imperante. Quintus Barcinonensis Episcopus fuit LUCIUS.
Obiit kalendas Augusti anno Domini sexagesimo nono Octoviano Augusto
etiam imperante. Sextus Barcinonensis Episcopus fuit FUCHA.
Obiit kalendas octobris anno eodem sexagesimo nono
Octoviano
Augusto imperante. Septimus Barcinonensis Episcopus fuit DEODATUS.
Obiit XVIII kalendas januarii anno Domini septuagesimo octavo
Octoviano Augusto etiam imperante. Octavus Barcinonensis Episcopus
fuit THEODORICUS. Obiit X kalendas januarii anno Domini
nonagesimo primo Tiberio imperante. Nonus Barcinonensis
Episcopus fuit DEODATUS. Obiit duodecimo kalendas aprilis anno
Domini centesimo octavo Tiberio etiam imperante. Et sicfuerunt
Episcopi Barcinonenses duohoc nomine DEODATI appellali.
Decimos Barcinonensis Episcopus fuit LENGARDUS. Obiit tertio
nonas maii anno Domini centesimo vigesimo Tiberio etiam imperante.
Undecimus Barcinonensis Episcopus fuit LUCIUS. Obiit tertio
calendas Augusti anno Domini centesimo quadragesimo sexto. Duodecimus
Barcinonensis Episcopus et cardinalis fuit ALEXANDER.
Obiit anno Domini centesimo sexagesimo secundo Tiberio etiam
imperante. Tredecimus Barcinonensis Episcopus fuit ALBERTUS.
Obiit tertio nonas maii anno Domini centesimo septuagesimo secundo
Claudio imperante. Quartus decimus Barcinonensis Episcopus
fuit ARMENGALDUS. Obiit octavo kalendas aprilis anno Domini
centesimo nonagesimo primo Claudio etiam imperante. Quintos decimus
Barcinonensis Episcopus fuit GAUDIMARUS. Obiit octavo idus
novembris anno Domini ducentesimo decimo Nerone imperante.
Sextusdecimus Barcinonensis Episcopus fuit GUILELMUS. Obiit
tertio nonas maii anno Domini ducentesimo vigesimo secundo Nerone
etiam imperante. Decimos septimus Barcinonensis Episcopus fuit
SEVERUS quem praediximus conjugatus. Obiit sexto idus
novembris anno Domini ducentesimo octogesimo octavo Diocletiano
imperante. Et nihilominus mihi
Regio Archivario scribere libet de duobus Episcopis Barcinonensibus
huius Severi successoribus eorum nomen et obitus. Quorum unus
fuit et decimus octavus Barcinonensis Episcopus successor eidem
Severo inmediatos nomine PACIANUS. Obiit septimo idus
martii anno Domini trecentesimo nonagesimo octavo Theodosio
primo imperante. Alter vero et decimus nonus Barcinonensis Episcopus
fuit BERENGARIUS qui habuit uxorem nomine Peratam ex
qua genuit filiam unicam quam nubtui tradidit Tarraconensi
Archiepiscopo et dono dedit eidem filiae sue in dotem et pro dote
sua que eidem Archiepiscopo constituit et apportavit quinque huius
agri Barcinonensis parochias eo tunc sic nuncupatas
scilicet Parochiam de Francaç
Parochiam de Altafulla Parochiam de Vilabelba Parochiam
de Abrasim et Parochiam Turris den Barra (Torredembarra).
Hic enim Episcopus Berengarius obiit idus novembris anno Domini
quadringentesimo vigesimo. De his quidem Barcinonensibus
Episcopis finem facio. Sed de aliis Barcinonensibus
Episcopis post praedictos Episcopos in Episcopatu Barcinonensi
succedentibus alio in loco Deo opitulante si haud tempus mihi deerit
me araturum curabo. (*)

N. del E. (*) Este fue el primer
ensayo que Carbonell hizo de su Episcopologio que el P. Flores
dio a luz en la pág. 359 del tom. 29 de la España Sagrada.
Verum
enimvero redeamus unde diggressi sumus. Quandoquidem de nostri Sancti
Severi martyrio quicquam me dicturum opere precium erit. Ideo
memoria teneamus quod hic Sanctus Severus tempore Diocleciani
Imperatoris martyrium cum quatuor coronatis scilicet clericis
aequo animo pro Christi amore recusare noluit sic quod eo et ipsis
quatuor coronatis captis existentibus in Castello Octoviani
coenobii Sancti Cucufatis Vallensis Dacianus Judex
seu pretor pro ipso Imperatore eos quinque corrigiis
plumbatis cedi deinde ipsos quatuor coronatos decollari
jussit. Sed Severus jam decrepitus ex XVIII clavis ferreis
acutis in girum eius capitis affixis uno clavo grandi
in medio capitis illius cum malleo ferreo magno transfixo
martyrium consumavit sexto mensis novembris anno Domini ducentesimo
octogesimo octavo. Magis atque magis scire te velim mi Gabriel
vir provissime quospiam ore dare non hunc sed alium fuisse Severum
(N. del A. (1) Nota adversos illos asseverantes non hunc sed alium
fuisse Severum. ) nunc Sanctum qui in miraculis et martyrio huic
nostro Severo similis fuerit. Quicquid autumant non est illis omnino
fides adhibenda nisi de nostro Severo quem praedicta miracula et alia
permulta (quae scripta non reperiuntur) fecisse credimus et modo
praedicto martyrium passus est. Licet de illo alio Severo sit
possibile sic cum miraculis coruscase et martyrium consumasse. De his
quidem satis. Reliquum est vir scite ut si quid aliud ex Regio
Archivo Bibliothecaque mea tibi possit gratificari jusseris nihil
frustra. Vale meque (ut facis) ama. Ex Regio Archivo Barcinonae
tertio idus junii (1) anno a Christi natali christiano
duodecimo supra quingentesimum millesimum Ferrando secundo
foeliciter regnante.

(2) Adhaec conticere nequiverim
quin hymnum de Martyrio huius gloriosi Severi Barcinonensis Episcopi
aeditum in quodam codice antiquissimo repertum sed non tersum immo
barbarum in calce huius Epistolae
reponam. Accipe igitur ipsum sub hoc tenore.
N. del A. (1) M. D.
XII. III. idus junii scilicet XI die huius mensis quo est festum
duorum Sanctorum scilicet Bernabae et Honophri.
N.
del A. (2) Adhec adverbium est et una dictio et significat
postea.

Hymnus ad Sanctum Severum.
Nescio eius qui fuit
actor.

N. del A. (1) Tres vegades VI fan XVIII. Car ab
XVIII claus fou martyrizat e coronat.

Clavis
tribus perforari
Voluisti libere
(1) His sex tribus
coronari
Sustentasti aspere
Certo fixo circulari

Miro tonsus acerbe
Juncus tibi ministravit
Tunc coronam
spineam
Quando eam preparavit
Haec cerebri galeam
Tua
lacerant extrema
Clavi absque cuspide
Huius trucidant suprema

Concassata casside
Unde habes diadema
Cum coelesti
chlamyde.

T E Ʌ O
Ʃ.

Ad beatum
Severum Barcinonensem Episcopum dignissimum hanc facio orationem ego
quidem Archivarius memoratus.

ORATIO.

N. del A. Huius
Sancti Severi martyrium colitur in tota diocesi Barcinonensi VI die
novembris sub precepto. Festum translationis huius Sancti in eadem
Ecclesia primo die dominico mensis Augusti celebratur vel ultimo die
dominico mensis julii.

O beate Severe qui in tuo
martyrio coronam XVIII clavorum super caput
tuum impositam pro Christi amore patienter ferre voluisti ora pro me
misero ad Dominum ut cor meum durum ad bene operandum blandum fiat
sic que toto tempore vitae meae pro veritate et justitia aequo animo
adversa sustineam. Atque pro salute animae meae in hoc saeculo contra
inimicos visibiles et invisibiles gratia sua certare non fugiam. Et
demum meritis et precibus tuis intercedentibus paradisi gaudia
consequar. v. Ora pro me beate Severe. R. Ut dignus efficiar
promissionibus Christi. Amen.

Et quia veneranda frugique
Helisabet uxor perchari filii mei Francisci
peperit filium die mercurii XIIII mensis decembris anno Christi M
quingentesimo tredecimo apud domum ipsius filii mei sitam in civitate
Barcinone in vico vulgo dicto del Garrofer
ideo ego quidem Petrus Michael Carbonellus devotione motus ad
S. Severum ut in baptismo acto in Sede Barcinonensi
Severi nomen eidem imponeretur operam dedi die lune XIX
eiusdem mensis anno memorato. Deo gratias.

Memoria tene quod
hoc in mense augusti anno Christi MDXIlI construi feci ego quidem
Petrus Michael Carbonellus ad laudem gloriam et honorem Domini nostri
Jesu-Christi et inmaculate Virginis Marie eius matris ac beatorum
Archangeli Michaelis Severi Episcopi Barcinonensis et Eulaliae
Virginis Patronae nostrae Sacellum seu capellulam ubi
est retrotabulum in quo ipsorum
imagines Sanctorum Michaelis
Severi et Eulaliae depictae sunt apud hortum pensilem domus meae
sitae in vico vulgo dicto den Serra civitatis Barcinonae.

Ad
Gabrielem Vilell presbiyterum alia epistola de vita Sancti Severi.

Petrus Michael Carbonellus Regius Archivarius Gabrieli
Vilell presbytero in sacris scripturis studioso et erudito P. S.
D. Quamvis in epistola mea quam ad te dederim tertio idus junii anno
salutis millesimo quingentesimo duodecimo de vita translatione
corporis et miraculis et aliis commendatione dignis Sancti Severi
Barcinonensis Antistitis multa preclara facinora exaraverim
tamen die festo martyris huius Sancti Severi proxime devoluto mihi in
mentem venit me vidisse
superioribus diebus eius historiam in
quodam quaterno deturpato scriptam iterum eam videre volui et vidi et
perlegi. Perlecto nam toto ipsius historiae tenore aliqua ex ipsa
(que in memorata epistola non descripta fuere) excerpere curavi non
sicut stilo suo jacebant sed meo ita mediocri ut vides. Et ea in
calce originalis ipsius epistole excripsi quorum verba hec sunt.
Memoria tene quod hic Sanctus Severus bonus pastor noster nomen suum
a parentibus suis traxit. Is habuit parentes christianos qui cives
fuerunt huius civitatis Barcinonae. Et ipse etiam fuit civis
eiusdem civitatis verus et devotus christianus vitamque columbinam
cum simplicitate cordis agebat paupertatis vero et humilitatis

conspicuus. Sic tantae erat sanctitatis quod non diebus nec
noctibus a colloquiis divinis et oratione cessabat nam omnibus
virtutibus pollebat. Tandem de consilio et assensu parentum suorum
(ut faciunt boni filii) uxorem duxit factus jam presbyter quia hoc
tempore presbyteri uxores ducebant (N. del A. Nota quod hoc
tempore presbyteri uxores ducebant. ). Ecclesia permittente ex
qua unicam filiam suscepit que semper in virginitate Domino servivit.
Deinde ipsi conjuges castitatem voventcs ab ea nunquam recesserunt.
De labore manuum vitam transigebant cum lanificii officio.
Quandoquidem ipse ut pater suus lanifex erat nihil aliud de
bonis temporalibus hic Sanctus Severus possidebat nisi unicam vineam
parvam et celebrare missam in quodam altari capellae virginis Mariae
sedis Barcinonae in dies magis non cessabat. De miraculis quidem
illius aegroti ipsum postulantis Severum vineam suam putantem se
confiteri. Et de eius filia mortua pro sepultura nec non de fabbis
seminatis per Sanctum Emiterium jam in praefata
epistola hec et alia conscribuntur. De eius vero electione in
episcopum licet in ipsa epistola jam dixerim miraculose facta tamen
largius (ut repperi) scriptam mihi placet iterum hic describere. Cum
autem beatus Severus una cum conjuge sua honeste in sancto matrimonio
vitam ageret et Deo ac virgini Mariae toto pectore inserviret audiens
pastorem Barcinonensem ab hoc saeculo migrasse ob quo pro
habendo probo pastore plerique ecclesiarum Episcopi (ut erat de more)
in Barcinonensem Ecclesiam commearunt. Quippe que priusquam officium
et missam cum organis celebrassent diem eius celebrationis ad orandum
Deum ut signum aliquod eis mitteret pro futura Episcopi electione
populo nunciabant. Contigit autem vir Sanctus Severus devotione
permotus visendi huiusmodi Episcopi çelitus
venturam electionem licet operi lanificio implicatus esset his verbis
suam affatur conjugem. «Bona uxor vadam si placet e vestigio ad
videndam visionem mirabilem quod de caelo columba
veniat ad Ecclesiam ubi praefati Episcopi cum populi multitudine
congregati existunt expectantes et deprecantes super quo capite ipsa
columba consedeat.> Ad quem illa « sede inquit labora in
tuo officio et noli ocio vacare quia non expedit sive enim pergas et
in loco ipsius Ecclesiae subsistas te in Antistitem prefati Episcopi
et populus non ordinabunt etiamque columba super capite tuo
consederet.» Ad quam ille «sine me inquit ut vadam quia volo
videre. » Et tunc illa respondet furibunda et derisorie dicens «vade
si placet quia quacumque hora intraveris ocyus in Episcopum promotus
fueris.» Et sic ipsa mulier nesciens quid dicebat prophetavit. Tunc
ipse Severus ab loco ubi officium lanificii
exercebat discedens ad Barcinonensem Ecclesiam ilico gressus fecit
ubi erat populi multitudo cum Episcopis et sacerdotibus congregatis
et missa Spiritus Sancti devote celebrabatur. Ipse nam Severus ibi
post valvas Ecclesiae se abscondit quia nolebat ut populus eum
videret sic vilibus indutum pannis et columbae adventum expectans
fusa oratione ad Deum ocyus de caelo descendit columba nive candior
et super eius capite sic latitantis consedit. Ille autem ab eius
capite columbam expellans eam volitantem hinc inde per circuitum
Ecclesiae expellere nequivit quin iterum super eius capite resederet.
Erat nam ipsa Spiritus Sanctus qui in formam columbae
venerat ac si diceret «super quem requiescam nisi super humilem
timentemque Deum ac mundi gaudia spernentem. » Unde jamdudum hoc
venerabile proverbium vulgatum est per universum orbem> Beata
inquit civitas illa ubi in electione Pontificis Spiritus Sanctus
descendit in columbae similitudinem et ordinatur ille
super capite cuius requiescit. » Praeterea scire te velim quod hic
Severus fuit XVII Barcinonensis Episcopus. Cui
successit bealus Pacianus qui fuit XVIII
Barcinonensis
Episcopus Sanctus et vita et moribus circunspectus. De his quidem
satis. Et licet multa Sanctus Severus fecerit miracula tamen
brevitatis gratia et que non reperiuntur scripta relinquo. Vale et
pro me peccatore Deum ora. Ex Regio Archivo Barcinonae decimo
calendas decembris die festo Sanctae Ceciliae anno salutis M
quingentesimo quarto decimo Ferrando secundo foeliciter
regnante.

Gratiarum 14.
Martini n. 2202 fol. 65.

Abbatis et monasterii Sancti Cucufatis Vallensis.

Nos
Martinus Dei gratia rex Aragonum Valencie
Maiorice Sardinie et Corsice comesque
Barchinone Rossillionis et Ceritanie. Considerantes quod si ex
donatione nobis et nostris precedente auctoritate et licencia domini
summi pontificis perpetuo facta per vos venerabilem religiososque et
dilectos nostros fratrem Berengarium abbatem et
conventum monasterii sancti Cucuphatis Vallensis de
sacratissimo corpore beati Severii Sancte memorie
felicissimi presulis hujus urbis qui sub scevera tirannide Gratiani
palmam martirii in castro Octaviani victoriose et feliciter
reportavit unde meruit civis fieri eterne glorie deitatis memoratum
sanctus corpus translatum est noviter a dicto monasterio in quo in
veneratione et devotione eximia velut in templo probate religionis et
fidei diutissime hospes fuit in quandam novam basilicam sive capellam
mirabili constructam artificio in latere sedis sue et in ea repositum
in monumento novo et in munda sindone ut sit ibi ejus requies in
secula seculorum non debet ob hoc dictum monasterium tam
preciosissimo martire absque aliquo digno premio denudari presertim
cum dare ecclesiis et monasteria munificentia regia insignire sit
officium divi principis benigne quidem et feliciter suos actus
celebres efficaci stabilitate in Domino disponentis. Quapropter
volentes vobis et dicto monasterio aliquali remuneratione grata et
utili respondere tenore presentis firmiter et perpetuo valituri per
nos et nostros perpetuo successores laudamus approbamus
ratifficamusque et perpetuo confirmamus vobis dictis venerabili et
religiosis abbati et conventui dicti monasterii et eidem etiam
monasterio imperpetuum omnia et singula privilegia libertates
immunitates concessiones donationes et gratias vobis sive preteritis
abbatibus et conventum dicti monasterii ac eidem monasterio usque
nunc factas et facta quomodolibet seu indulta per nos aut
per serenissimos dominos predecessores nostros bone memorie
reges Aragonum aut comites Barchinone seu
alios dominos proxime dicti comitatus prout melius usi
fuistis hactenus de eisdem. Preterea ut idem monasterium cui sepe
solent litigia nova occasione subscripte jurisdictionis una cum
expensis multis emergere quiescat decetero velut hujusmodi nostro
adjunctum immo fretum beneficio in tranquillo per nos et dictos
nostros successores in premium tam inextimabilis reliquie supradicte
damus donatione perpetua et irrevocabili inter vivos vobis abbati
conventui et monasterio supradictis ac vobis in eadem abbatia
succedentibus in futurum absque tamen derogatione et prejudicio
effectus concessionum donationum immunitatum libertatum bonorumque
usuum eorundem et aliorum predictorum merum et mixtum imperium et
aliam omnimodam jurisdictionem criminalem cuiusvis nature seu speciei
existat et exercitium eiusdem excepta tantumodo
de penjar ac de mutilatione vel detruncatione
membrorum et excepta etiam qualibet alia qua posset criminosis
vel nocentibus mors infligi quam habemus et habere debemus et
que nobis aut nostris pertinere possint et debeant quovis modo titulo
ratione jure seu causa nunc vel postea quandocumque in dicto castro
Octoviani et in villa sancti Cucuphatis Vallensis inibi
situatis nec non in castro sive domo ac popula de Canals
vicarie Barchinone. Item in castro sancti
Vincentii del Cauler vicarie Villefranche Penitensis
ac in loco del Vandrell de termino predicti castri et
in terminis territoriis parrochiis locis et pertinentiis eorundem nec
non in hominibus et feminis habitantibus et habitaturis nunc vel de
cetero in eisdem et etiam in quibuscumque aliis personis tam privatis
quam extraneis cujuscumque dignitatis status legis sexus secte aut
conditionis existant delinquentibus in ipsis castris Octoviani
et sancti Vincentii ac in villis sancti Cucuphatis
et loco del Vandrell sive in castro vel domo ac popula
de Canalibus sive infra castrum domum villam locum et populam
supradictam terminos territoria parrochias et pertinentias eorundem
et sive delinquant aut delinquerint in viis seu caminis publicis
sive non exceptis tantumodo illis criminibus de quibus jurisdictionem
et punitionem nobis et nostris superius expresse et specialiter
retinemus. Hanc autem donationem et ex causa donationis concessionem
facimus de premissis omnibus et singulis per nos et nostros perpetuo
successores respectu et intuitu superius contentorum vobis dictis
venerabili abbati et conventui dicti monasterii ac singulis vobis
succedentibus in dicta abbatia et dicto inquam monasterio imperpetuum
sicut melius potest dici intelligi et scribi ad vestri et dicti
monasterii sanum bonum stabilem favorabilemque intellectum.
Promittentes vobis et dicto conventui ceterisque aliis succedentibus
in dicta abbatia nomine monasterii predicti et eidem monasterio quod
de premissis omnibus et singulis per nos vobis et dicto monasterio
supra donatis perpetuoque concessis trademus seu tradi illico
faciemus vobis et conventui memorato nomine dicti monasterii aut cui
sive quibus volueritis vice et loco vestri et ejusdem ad cautelam et
majorem corroborationem si eam jam habetis titulis ex antiquis vel
vigore nostre nove concessionis et de novo si eam non habebatis
possessionem corporalem seu quasi liberam vacuam et expeditam et a
quacumque obligatione et onere liberatam et in ea faciemus vos
dictumque conventum ac monasterium sive vobis in dicta abbatia
succedentes per omnia potiores. Et nichilominus concedimus vobis et
aliis predictis et quibus volueritis de certa scientia cum presenti
plenam et liberam potestatem quod vos et alii qui supra et quem seu
quos volueritis possitis et possint statim seu alias quandocumque
vobis vel eis fuerit bene visum per vos et procuratores vel yconomos
vestros et conventus dicti monasterii proprio motu vel auctoritate
quam vobis et eis conferimus cum presenti et sine aliqua alia
licentia requisitioneque vel fatica nostri vel nostrorum et alicujus
curie officialisque vel persone possessionem corporalem seu quasi
premissorum omnium et singulorum libere apprehendere et nancisci et
apprehensam plenarie et perpetuo retinere que apprehensio tantum
vobis et vobis succedentibus in dicta abbatia ac dictis conventui et
monasterio prosit et valeat et proinde efficax habeatur ac si per nos
vobis dictis abbati et conventui tradita vel quasi tradita foret ipsa
possessio corporalis. Nos enim interim donec vobis vel cuivis alii
nomine vestri et dicti monasterii corporalem possessionem seu quasi
dictarum jurisdictionum superius distinctarum tradiderimus seu tradi
fecerimus premissorum aut vos seu dictum monasterium eam assecuti
fueritis realiter et de facto ut superius est jam tactum constituimus
et fatemur nos ea omnia et singula pro vobis et dicto monasterio ac
vestro et ejus nomine possidere seu quasi. Et nichilominus ad
uberiorem cautelam et efficax donationis hujusmodi fundamentum mox
vos dictos abbatem et conventum ac idem monasterium in ipsam ut
pretangitur corporalem et plenam possessionem vel quasi omnium
predictorum inducimus cum effectu per expeditionem et traditionem
hujusmodi carte nostre per quam velut gerentis vicem epistole in hac
parte dicimus et mandamus de certa scientia et expresse universis et
singulis hominibus et mulieribus cujuscumque status legis secte aut
conditionis existant in castris villa et loco predictis nec non in
dictis castro sive domo ac popula de Canals et in terminis
eorundem seu infra ipsos ipsasque vel ipsa habitantibus et
habitaturis et aliis omnibus qui et que nobis ratione eorum que vobis
dictis abbati et conventui ac eidem monasterio perpetuo damus et
concedimus cum presenti seu eorum aliquo teneantur sub debito
naturalitatis et fidei quibus nostre majestati astringuntur quod
vobis dictis abbati et conventui nec non vobis succedentibus in
eisdem nomine dicti monasterii ac eidem etiam monasterio et cui sive
quibus volueritis nomine vestri et dicti monasterii in eternum
respondeant pareant obediant satisfaciant et attendant in ac de et
super omnibus et singulis supradictis in et do quibus nobis seu
nostris ratione eorum que supra vobis et eidem monasterio damus
perpetuo ante donationem presentem tenebantur consueverantque
respondere obedire attendere et parere ac vobis nomine monasterii et
cui sive quibus volueritis de ac pro premissis homagium faciant et
fidelitatis prestent plenum et efficax juramentum non expectatis a
nobis vel nostris jussione altera seu mandato vosque dicti abbas et
conventus per vestros seu dicti monasterii procuratores yconomos
aliosque officiales et ministros possitis eos ad premissa compellere
modis et compulsionibus omnibus quibus nos ante donationem hujusmodi
poteramus. Nos enim per nos et nostros perpetuo successores
absolvimus et perpetuo eosdem et ipsorum singulos liberamus ab omni
juramento homagio naturalitateque et fidelitate et alia omnimoda obligatione
quibus nobis vel nostris nunc vel de cetero ratione horum tantumodo
que supra vobis et dicto monasterio damus et concedimus teneantur. Et
extrahimus predicta omnia et singula que vobis dictis venerabili et
religiosis abbati et conventui et eidem monasterio et insuper vobis
in dicta abbatia succedentibus perpetuo damus de jure dominio
proprietate possessioneque et posse nostri et nostrorum perpetuo
successorum eademque in vestri et dicti conventus nomine ejusdem
monasterii ac sepetacti monasterii jus dominium proprietatem
possessionem seu quasi et posse mittimus et transferimus
irrevocabiliter pleno jure ad habendum tenendum utendum ac omni
tempore pacifice possidendum et ad omnes vestras et vestrorum in his
succedentium ac memorati conventus nomine dicti monasterii voluntates
inde libere faciendas tanquam de re propria et perpetua dicti
monasterii absque omni conditione retentione et exceptione quam non
facimus nec fieri volumus in donatione presenti velut ex mera
liberalitate et de certa scientia ac quodam impulsu conscientie et in
premium sacratissimi corporis tanti martiris procedente et absque
contradictione et impedimento nostri et nostrorum et alterius
cujuscumque curie et persone. Ulterius ex causa donationis hujusmodi
cedimus et mandamus vobis abbati et conventui supradictis ac vobis
succedentibus in premissis et eidem monasterio ac cui sive quibus
volueritis perpetuo omnia jura omnesque voces vices rationes et
actiones reales et personales mixtas utiles et directas ordinarias et
extraordinarias et alias quascumque nobis vel nostris perpetuo
competentes et debentes ac valentes competere in predictis que vobis
nomine dicti monasterii et eidem monasterio gratis et merito demptis
morte et mutilatione membrorum supra damus et contra quascumque
personas res et bona ratione vel occasione eorum ita quod vos dicti
abbas et conventus nomine dicti monasterii ac ipsum monasterium et
quem vel quos volueritis dictam jurisdictionem per nos superius vobis
ac eidem monasterio datam habeatis teneatis et possideatis
perpetuo plenarie pacifice et potenter illamque faciatis per
procuratores bajulos aliosque officiales et ministros vestri et dicti
monasterii exercere in dictis castris villa loco ac in castro sive
domo et popula de Canals et in terminis territoriis parrochiis
et pertinentiis eorundem in omnibus et singulis personis cujusvis
sint legis sexus conditionis utique seu status ibidem habitantibus et
habitaturis nec non et aliis etiam quibuscumque extraneis undecumque
sint in dictis castris villa loco domo popula parrochiis terminis
territoriis et pertinentiis eorundem delinquentibus seu quasi pro quo
quidem exercitio et ut de dicta jurisdictione universis et singulis
patefiat possint dicti officiales procuratoresque seu ministri vestri
in dictis castris et aliis sepe superius recitatis ubicumque
voluerint erigi facere perpetuoque tenere custellos et alia
quevis signa sepedictam jurisdictionem denotantia ac in eis
executiones justitie prout ad eandem jurisdictionem pertinuerit seu
spectare poterit et debebit facere et prout alii in nostrum dominium
similem jurisdictionem obtinentes sunt facere assueti facinorosos
homines puniendo flagellando castigando incarcerando inquirendo
condempnando vel absolvendo absentatos citando banniendo annotando et
confiscando bona eorum. Et de premissis sive de ac super quibuscumque
criminibus excessibus sive delictis preteritis et futuris ad
sepedictam jurisdictionem per nos superius vobis et dicto
monasterio datam spectantibus inibi cognoscere et super eis procedere
perpetratores eorum pro criminum qualitate punire vel cum eis
componere pro libito voluntatis demptis casibus mortis vel membri
mutilationis supradictis. Possitis etiam vos dicti abbas et conventus
nomine dicti monasterii per vos et quem seu quos volueritis in ipsa
criminali et per dictos vestros seu dicti monasterii procuratoros
bajulos officialesque vel ministros dicta jurisdictione et exercitio
ejusdem etiam de temporibus preteritis pro criminibus excessibus et
delictis penisque et caloniis inibi comissis et imposterum
comittendis in omnibus et per omnia plene uti omni appellatione
supplicatione reclamatione recursu et auxilio quocumque nostri et
nostrorum successorum et alterius cujuscumque persone nostri parte
rejectis penitus et repulsis quibus renunciamus ex publico plenarie
et expresse ita quod a dictis procuratoribus officialibusque et
ministris vel a processibus sententiis exequtionibus et allis
quibuscumque enantamentis eorumdem subditi et districtuales vestri et
dicti monasterii in castris villa loco popula terminis parrochiis
territoriis et pertinentiis predictis ac quicumque alii extranei
quivis sint et etiam undecumque declinantes vel quasi ibidem ut
superius est relatum quantumcumque ex ipsis reputent se gravatus
minime ad nos vel nostros seu ad gubernatorem generalem Cathalonie
vel ad aliquos alios inde aliquam habentes val habituros nunc
vel de cetero potestatem nec eis aliqualiter liceat appellare
provocare supplicare vel quovismodo habere recursum. Nos enim ex
causa hujusmodi perpetue donationis ipsas supplicationes et recursus
perpetuo et scienter in dictos procuratores aliosque officiales et
ministros vestri et dicti monasterii tam presentes quam futuros
transferimus et translatos esse volumus de certa scientia cum
presenti. Ceterum possitis vos sepetacti abbas et conventus nomine
dicti monasterii et vobis succedentes in predictis memoratis juribus
et actionibus per nos vobis et dicto monasterio perpetuo concessis
mandatis etiamque translatis uti et experiri agendo respondendo
deffendendo excipiendo proponendo et replicando et omnia et singula
alia faciendo in judicio et extra judicium quecumque et quemadmodum
nos poteramus ante donationem presentem et possemus nunc seu etiam
postea quandocumque. Nos enim constituimus vos et dictum conventum
nomine dicti monasterii ac idem monasterium in hiis dominos et
procuratores perpetuo ut in rem vestram eorum propriam ad faciendum
inde vestras et dicti monasterii ac ipsius conventus omnimodas
voluntates sine contradictione et impedimento nostri et nostrorum et
alterius cujuscumque persone. Promittentes per nos et nostros abbati
et conventui prelibatis et eidem monasterio imperpetuum quod predicta
omnia et singula que vobis et ipsis supradamus faciemus vos et eos et
quos volueritis perpetuo habere tenere et possidere perpetuo plene
libere et in pace ac uti eisdem contra omnes personas cum donationes
et gratie principum et signanter ita rationabiles meritorie atque
juste stabili et eterna debeant observatione manere. Ceterum
recognoscimus vobis ac tenore hujusmodi nostre carte in bona fide
regia attestamur quod vos dicti venerabilis abbas et conventus nomine
dicti monasterii et idem etiam monasterium habetis imperpetuum omnem
jurisdictionem civilem cum pleno usu et exercicio ejusdem in castris
quadra villa loco et popula supradictis nec non in
castris de Sancta Oliva de Albanyana del Bornar
de Masquefa in villa de Bonastre et in quadra de
Moia dicte vicario Villefranche et in terminis
parrochiis territoriis et pertinentiis eorundem. Et insuper in
hominibus et feminis habitantibus et habitaturis nunc vel de cetero
in eisdem et etiam in quibuscumque aliis personis tam privatis quam
extraneis cujuscumque dignitatis status legis sexus secte et
conditionis existant in castris villis loco et aliis predictis sive
infra eadem contrahentes seu quasi licet in instrumentis emptionum
per abbates preteritos et conventum dicti monasterii factis dudum a
nostris predecessoribus dive memorie regibus Aragonum de mero
et mixto imperio et alia criminali jurisdictione omnimoda predictorum
implicari et vendi per inadvertentiam notariorum qui illa fecerunt
dicta civilis jurisdictio videatur. Mandantes firmiter et expresse
illustri Martino Dei gratia regi Trinacrie (Sicilia,
triángulo) ducatuum Athenarum et Neopatrie
duci primogenito nostro carissimo ac in omnibus regnis et
terris nostris generali gubernatori et felici successori post dies
nostros Deo propicio in eisdem ac ipsum paternali benivolentia que
valemus astrictius exortando. Et insuper jubemus de certa scientia et
expresse sub incursu ire nostre ac pena trium mille florenorum
auri de Aragonia ejus vices gerenti in Cathalonia
vicariis subvicariis Barchinone et Vallensis
Villefranche et Penitensis et aliis officialibus et
subditis nostris presentibus et futuris ad quos mine vel in futurum
spectet et dictorum officialium locatenentibus quatenus donationem et
concessionem nostram hujusmodi quam in omnibus et per onmia vim et
robur perpetuum volumus et decernimus obtinere firmam habeant eamque
teneant et observent tenerique et servari faciant inviolabiliter cum
efffectu et contra non veniant aut faciant sive fieri aut venire
contra permittant aliqua ratione. Quin potius vos dictum abbatem et
conventum ac idem monasterium vestrosque et ejusdem procuratores
officiales aliosque ministros in possessionem vel quasi dicte
jurisdictionis que vobis et dicto monasterio damus in presentium
superius contentorum manuteneant cum eam sicut pretangitur adeptam
fueritis et deffendant nec ullo modo in ea impediant inquietent aut
perturbent vos aut dictum monasterium nec officiales procuratores
aliosque ministros ejusdam vel eorum locatenentibus sed omnino
cunctis oppositum attentare volentibus impediant et prohibeant
viriliter et potenter. In cujus rei testimonium presentem fieri
jussimus bulla nostra plumbea comunitam. Data Barchinone
secunda die augusti anno a nativitate Domini millesimo
quadringentesimo quinto regnique nostri decimo. – Sig+num Martini
Dei gratia regis Aragonum Valencie Maiorice Sardinie et
Corsice comitisque Barcinone Rossilionis et Ceritanie. Rex
Martinus. – Testes sunt Garsias archiepiscopus Cesarauguste Jacobus
de Prades Berengarius de Capraria Petrus de Queralto Georgius de
Caramany. – Sig+num Anthonii de Fonte scriptoris dicti domini
Regis qui de ipsius mandato hec scribi fecit et clausit cum rasis et
emendatis in lineis secunda martirii quarta constructam artificio
duodecima termino proxime dicti castri et in terminis territoriis
decimaseptima favor vigesima tertia superius distinctarum vigesima
septima astringuntur trigesima secunda et religiosis abbati trigesima
nona monasterii exercere quadragesima prima vestri quadragesima
tertia bona eorum quadragesima quarta supradictos quadragesima quinta
et quem seu quos volueritis quadragesima septima parte rejectis
quinquagesima perpetuo et scienter quinquagesima septima et in quadra
de Moia dicte sexagesima