Núm. 15. Reg. 2403. Fol.
20.
Memorial de les coses que mossen Dalmau de Darnius
et micer Joffre Dortigues consellers et oydors de la
cort del senyor rey ambaxadors per lo dit senyor
en les partides de França destinats per vigor de les letres
de crehença que sen porten han a explicar.
Paulus secretarius.
– Primo recuperabunt et portabunt
secum pro advisatione sua copiam tractatuum firmatorum inter
ambassiatores domine regine Neapolitane et filii
sui super successione corone regalis Aragonum
et simili modo portabunt secum copias firmarum dominorum regum
Francie et Castelle et alia omnia consequtiva ad
predicta. – Paulus secretarius. – Item recuperabunt et portabunt
secum literam patentem per modum salviconductus dicti domini
nostri regis et literas credenciales clausas pro
dominis regibus Francie et Dafino filio
ejus et omnibus dominis ducibus prelatis et comitibus
de consilio regis Francie.- Paulus secretarius. – Item
licet dirigantur principaliter ad regem Francie nichilominus
ad cautelam poterunt portare literas credenciales pro rege
Ludovico qui est in Francia et regina uxore
sua ut si expedierit eis loqui pro vel contra haberent literas
paratas. – Paulus secretarius. – Item recuperabunt etiam et portabunt
secum literas originales seu copias literarum missarum
pro parte regine predicte neapolitane per quas
reprobabat electionem factam de novem personis pro
declaratione regie corone Aragonum et discedebat a judicio
determinatione declaratione earum tanquam sibi suspectarum et
electarum ut aseverat per fraudem maxinationem et
notoriam tiranniam. – Paulus secretarius. – Item etiam
portabunt efectum propositionis facte per episcopum Sancti Flori
in parlamento Dertuse in crastinum electionis dictarum novem
personarum in qua electionem predictam et personas
multipliciter impugnavit sicut etiam postea idem fecit coram
consiliariis et in consilio Barchinone et etiam
per totum iter redeundo in Franciam et postea idem fecit in
consilio regis Francie post declarationem jam diutius
factam. – Paulus secretarius. – Item cum predictis literis et
scripturis ac presenti memoriali dicti ambassiatores ex parte
domini nostri regis
ad dictum dominum regem Francie destinati presentabunt eidem
si sit in statu sanitatis alioque ejus consilio in generali et etiam
si expediret in particulari literas credenciales domini nostri
regis per quas in hora audientie eis date: – Primo exponent
salutationem cordialem domini nostri regis ad regem Francie
exponent – que salutem et prosperum statum domini nostri regis
et domine regine ac etiam domini primogeniti et aliorum
filiorum suorum et qualiter dominus noster rex afectat
continue scire prosperum statum illius regis et suorum et
rogat id sibi continue intimari etc. in forma. – Paulus secretarius.
– Item exponent qualiter circa finem decembris proxime lapsi
venerunt Barchinone ad
dominum regem nostrum dominus episcopus Sancti Flori et
Guillelmus Sangeti ut ambassiatores dicti domini regis
Francie dumtaxat et exposuerunt domino regi et coram suo
consilio ex parte ipsius domini regis Francie in efectu quod
ipse dominus rex Francie audiverat tam relatione dictorum
ambassiatorum domini nostri regis sibi missorum quam alias
declarationem regiecorone Aragonum et qualiter ipse dominus rex noster pro
quo fuerat facta declaratio receperat regni possesionem et
quod quantum ipse dominus rex Francie intellexerat pro
parte regis Ludovici jus in dicto regno putabatur
facere pro uxore sua et filio ejus. Et quia idem rex Francie diligebat honorem utrorumque volebat se ponere medium
inter eos et videbatur sibi quod dominus rex noster deberet se
reddere liberalem ad aliqualem bonam satisfactionem proinde dicto
regi Ludovico et uxori ac filio suis faciendum
et tunc dixerunt multa verba satis grossa que non placuerunt consilio
dicti domini regis. Et interrogati si illa dicebant ex parte
dicti domini regis Francie responderunt quod non sed a se
ipsis et voluntate illa haberi pro non dictis. Et deinde requisiti
dederunt in scriptis unam cedulam sigillatam et subscriptam cujus
copia isti ambassiatores domini nostri regis secum portabunt
in qua ut ejus tenore constat continentur novi tractatus
satisfactionis fiende regine Neapolitane et ejus filio
per dominum nostrum regem pro jure quod se pretendebant habere
in regnis Aragonum et nulla fit mentio de capitulis diu antea
id est antequam declaratio per novem personas nec electio ipsarum
novem personarum essent facte inhitis coneordatis et firmatis super
hoc pro bono pacis et concordie inter ambassiatores utriusque partis
scilicet domini nostri regis tunc infantis Castelle ex
parte una et dicte domine regine Neapolitane ac filii
sui divisim ex altera: que quidem capitula fuerunt per ipsas partes
principales et deinde per reges Francie et Castelle
laudata et approbata quorum copiam dicti arnbassiatores ut prefertur
secum portant et deberit notare et quando expederit recitare
efectualiter capitula primum secundum et ultimum. Et bene credit
dominus rex noster quod si domino regi Francie et suo consilio
fuissent ad memoriam reducta illa capitula maxime per ambassiatores
per eum missos cum dicto tractatu qui illa sciebant et prius
firmaverant nullatenus mandasset eisdem ambassiatoribus novos
tractatus monere cum id sapiat a prioribus concordatis et firmatis
discedere. Ulterius stat in veritate quod pars dicte domine
regine et filii sui videtur tam vocaliter quam realiter ab
efectu dictorum capitulorum per antea firmatorum discessise multis
modis: nam cum per parlamenta que tunc celebrabantur in
Aragone Cathalonia et regno Valentie concorditer
et cum magna deliberatione essent electe in civitate Dertuse
novem persone idonee de dictis regnis et terris
ad recognoscendum et declarandum cui ex competitoribus tanquam
potiori in jure subjecti corone Aragonis deberent prestare
homagium fidelitatis in crastinum publicationis
dictarum novem personarum ambassiatores dicte domine regine
et filii sui de directo venientes contra capitula predicta biduo ante
firmata publice dicte electioni contradixerunt allegantes satis
inciviliter dictas novem personas seu plures ex eis fuisse
et esse parti dicte domine regine filii sui suspectas
et hoc minus procaciter replicarunt concludentes quod recedebant ab
eorum judicio et nolebant stare eorum declarationi et publicationi
postea faciendis. Et hoc idem tam dicti ambassiatores quam dicta
domina regina per sua scripta et literas directas prefatis
novem personis in Caspe congregatis et singulis
civitatibus prefate corone Aragonum subjectis publicarunt per
quos quantum in eis fuit judicium et declarationem dictarum novem
personarum que tunc inminebant facienda et per Dei gratiam
fuerunt facta toto posse impugnarunt ut per tenores predictarum
literarum et aliorum actuum quos secum portant potest constare. –
Paulus secretarius. – Item etiam post factam declarationem dictarum
novem personarum et per omnes subjectos dicte corone
acceptatam et possessionem regnorum per dominum regem
nostrum apprehensam pro parte regis Ludovici et uxoris
ac filii fuit dicta declaratio in presentia domini regis
Francie et sui consilii impugnata quod satis est notorium et hoc
episcopus Sancti Flori et Guillelmus Saquen
ambassiatores nuperime missi domino nostro regi retulerunt et
in eorum scriptura eidem domino regi data posuerunt quam dicti
ambassiatores secum portant. – Paulus secretarius. – Item cum
premissa constet evidenter quod pars dicte domine regine et
filii sui ante publicationem et in publicatione et post
publicationem dictarum novem personarum recesserint a
capitulis supradictis inter dominum nostrum regem et eos
firmatis tu prefertur: videtur rationabile et justum de veritate
justitie quod dominus noster rex minime teneatur ad
observandum dicta capitula nec ad complendum aliquid de contentis in
eisdem et per consequens nulla ratione videtur dominum nostrum regem
prefate regine et filio obligari: veruntamen attentis
vinculis amicitiarum domorum Aragonum Francie et
Castelle de quibus Aragone et Castella dominus
noster rex trahit originem et ad honorem domini regis
Francie cui dominus noster rex hactenus studuit et nunc
etiam cupit complacere dominus noster rex dabit locum quod
ambassiatores sui qui vadunt tractare de et super dictis capitulis
jam firmatis cum ordinationibus tamen sequentibus etc. – Paulus secretarius. – Primo quod statuant de terminis competentibus ad
solutionem quantitatis centum quinquaginta mille florenorum in
eisdem capitulis memorate qui viderentur convenientes ad tres annos
per tertias solvendi computandos a die qua constaret domino regi
de renunciatione et aprobatione inmediate sequenti. – Paulus
secretarius. – Secundo quod pars dicte domine regine et filii
sui renunciet expresse mediantibus publicis instrumentis
contradictionibus et oppositionibus per eam factis et positis ut
supra fertur contra dictas novem personas aut aliquas
ipsarum et contra processum publicationem ac declarationem ipsarum et
quod ipsas publicationem et declarationem approbent taliter quod inde
nequeat oriri questio in futurum. – Paulus secretarius. – Item quia
filius predictus regine Neapolitane est infra annos
pubertatis ad hoc ut valeant renuntiatio et approbatio pro
parte sua fiende expedit quod sibi detur curator legittime et quod
tam curator quam etiam rex Ludovicus ut pater et administrator
ipsius in presentia judicis competentis faciant dictas renunciationem
et approbationem que insuficientur per interpositionem decreti et
auctoritate judicis prelibati. – Paulus secretarius. – Item si fiat
ambassiatoribus domini regis mentio de matrimonio poterunt
respondere quod cum filii etc. sint aduch impuberes non hortatur
dominus rex noster ad istud firmandum vel exequendum adhuc sed
adveniente pubertate faciet et complebit id ad quod ex tenore
capitulorum posset obligari. – Paulus secretarius. – Item postquam
fuerint explicata premissa die sequenti vel alia exponant regi
seu ejus consilio qualiter post predictas declarationem et
publicationem comes Urgelli quia erat unus de
competitoribus dicte successionis prestitit fidelitatis
juramentum domino nostro regi ut fidelis vassallus:
et post idem comes diabolico comitatus spiritu fuit
infidelis et rebellis et perseverat in eisdem: ea
propter dominus rex non valens sub dissimulatione
conniventibus oculis talia inulta pertransire cepit inquirendo et
mediante justitia procedere contra eum et demum per justitiam
providit castra et fortalitia ejusdem comitis
fore ad posse regium apprehendenda: quam provisionem
idem dominus rex exequi mandavit et mandat maturo digesto
consilio totius curie generalis principatus Cathalonie
et de expresso assensu et aprobatione omnium regnorum et
terrarum suarum. Sed quia ut per literas scivit dominus noster rex
novissime idem comes nititur quantum in eo est dicte
exequtioni resistere et procurat sibi auxiliari in dicta resistentia
per nonnullos subditos regis Francie: eapropter instent dicti
ambassiatores quod dominus rex Francie per suas literas
patentes mandet officialibus suis et signanter illis qui sint in
Linga Occitana ne permittant aliquos subditos ipsius regis
Francie ire in adjutorium dicti comitis et eos prohibeant
a dicto auxilio et revocent remediis oportunis nec permittant etiam
alias gentes extraneas in auxilium dicti comitis per regnum
Francie pertransire et mittat dictus dominus rex Francie
per exequtionem hujus provisionis aliquem vel aliquos officiales
regios ut moris est. – Paulus secretarius. – Item ducant secum
ambassiatores translatum quarundam literarum similium quas jam idem
rex Francie in simili quasi materia concessit. – Paulus
secretarius. – Item ducant transumptum instrumenti dicte fidelitatis
prestite per comitem Urgelli. – Paulus secretarius. – Dominus
rex mandavit michi Paulo Nicholai. – Vidit Berengarius de Bardaxino. – Franciscus Daranda conservator.